Mặc dù trải qua rất nhiều biến cố suốt cả cuộc đời, nhưng Charlie Munger chưa bao giờ tỏ ra bi quan hay tuyệt vọng. Ông cũng không bao giờ than vãn về những nỗi đau khủng khiếp đó. Thái độ của ông đối với chúng là bình tĩnh và nỗ lực nhất có thể.
Tỷ phú Charlie Munger là một nhà đầu tư lão làng. Ông vốn đã kiếm bộn tiền trước khi trở thành cánh tay phải đắc lực của Warren Buffett tại tập đoàn Berkshire Hathaway.
Theo thông cáo báo chí từ Berkshire Hathaway, ông Munger qua đời vào sáng ngày 28/11/2023. Các thành viên trong gia đình của ông thông báo rằng ông ra đi thanh thản tại một bệnh viện ở California. Ông chuẩn bị tròn 100 tuổi vào ngày đầu năm mới.
Trong một tuyên bố, Chủ tịch Warren Buffett chia sẻ: “Berkshire Hathaway không thể có được ngày hôm nay nếu không có nguồn cảm hứng, trí tuệ và sự chung tay của ông Charlie Munger”.
Bên cạnh vai trò Phó chủ tịch Berkshire Hathaway, tỷ phú Charlie Munger là luật sư bất động sản, Chủ tịch của Nhà xuất bản Daily Journal Corp., hành viên hội đồng quản trị Costco, một nhà từ thiện và một kiến trúc sư.
Tính đến đầu năm 2023, khối tài sản của ông ước tính khoảng 2,3 tỷ USD, một con số đáng để nhiều người nể phục. Charlie Munger chính là cây cao bóng cả của giới tài chính, là hiện thân của sự khôn ngoan trong đầu tư và trong cuộc sống. Và giống như vị anh hùng ông ngưỡng mộ là Benjamin Franklin, cái nhìn sâu sắc của tỷ phú Munger không bao giờ thiếu được sự hài hước.
Điểm bắt đầu chông gai cùng những biến cố xảy ra trong cuộc đời cậu bé Charlie miệng rộng
Charles Thomas Munger sinh năm 1924 tại Omaha, Nebraska và lớn lên ở một thị trấn nhỏ miền trung tây nước Mỹ. Gia đình Munger vốn đi lên từ nghèo khó. Nhờ ông nội là thẩm phán liên bang, sau này gia đình Munger được đưa lên hàng danh giá trong khu vực. Cha của Munger – Alfred Case Munger – là một luật sư.
Khi còn nhỏ, Munger là một cậu bé nghịch ngợm nhưng rất thông minh và hoạt bát. Ấn tượng của cậu trong lòng mọi người là một đứa trẻ lanh lợi với điệu cười rộng miệng đặc trưng. Thế nhưng hồi còn sống trong nghèo khó, cậu bé Charlie từng bị bạn bè chế nhạo về chiều cao và hoàn cảnh gia đình của mình. Khi lên đến trung học, mọi thứ dần thay đổi, Charlie khá nổi tiếng vì sự hiếu động và tính cách biệt lập. Ông được mọi người đặt cho biệt danh là “Brains”.
Sinh ra trong một gia đình có truyền thống hiếu học, Charlie Munger luôn cố gắng học hành thật giỏi. Ông đã đỗ vào chuyên Toán của Đại học Michigan khi mới chỉ 17 tuổi. Tuy nhiên, khi thế chiến thứ 2 xảy ra, ông đành phải bỏ ngang việc học để ghi danh vào quân đội. Trong quân đội, ông vẫn đăng ký học hàm thụ của Đại học New Mexico và Học viện Công nghệ California để lấy các chứng chỉ ngành khí tượng học. Sau đó, ông trở thành nhân viên khí tượng quân đội ở một trung tâm khí tượng tại Alaska.
Charlie Munger cho rằng bản thân không có ích nhiều cho quân đội và nhờ may mắn mới được đóng quân xa vùng nguy hiểm. Khi đó, rủi ro lớn nhất mà ông phải đối mặt đó là vấn đề tài chính. Chưa bằng lòng với những đồng lương quân đội ít ỏi, ông quyết định tăng thêm thu nhập bằng cách chơi poker.
Bản thân ông cũng bất ngờ vì nhận ra mình chơi rất tốt, vì đã tìm ra được cách thua nhanh khi gặp tình huống xấu và mạnh tay khi có những lá bài tốt trong tay. Không ngờ đây cũng chính là tiền đề cho sự nghiệp tài chính sau này của ông.
Khi chiến tranh kết thúc, ông giải ngũ và tiếp tục sự nghiệp học hành của mình.
Không quá khó khăn, nhờ nỗ lực tham gia các khóa học cao cấp tại Caltech ông đã giành được một tấm vé vào thẳng Khoa Luật trường Đại học Harvard danh giá.
Cuộc hôn nhân 8 năm: Được nhiều hơn mất, để lại nhiều tổn thương
Khoảng thời gian ở Harvard, Charlie gặp được người phụ nữ của đời mình – Nancy Huggins – và nhanh chóng tiến tới hôn nhân khi mới chỉ 21 tuổi.
Mọi việc suôn sẻ và êm đẹp với Charlie Munger cho đến sau khi ông tốt nghiệp loại giỏi Đại học Harvard. Ông cùng gia đình chuyển tới một vùng quê ở Califonia để bắt đầu sự nghiệp luật sư tại nơi đây. Năm 1949, khi Charlie Munger 25 tuổi, ông làm tại văn phòng luật Wright & Garrett với mức lương 3.300USD/năm.
Cuộc đời Charlie Munger bắt đầu xuất hiện những biến cố từ năm ông 29 tuổi. Ông li dị vợ sau 8 năm chung sống. Sau khi ly thân, vợ cũ của Charlie gần như lấy hết mọi tài sản, kể cả căn nhà của họ, khiến cuộc sống của ông rơi vào bế tắc và chịu cảnh “gà trống nuôi con”.
Thời gian ngắn sau đó, Charlie Munger phát hiện ra con mình – Teddy bị bệnh bạch cầu. Khi đó không có bảo hiểm y tế, mọi thứ phải trả bằng tiền túi và tỷ lệ cứu chữa gần như bằng 0. Nhưng ông vẫn giành tất cả số tiền tiết kiệm được để cứu con trai.
Khoảng thời gian này, Teddy phải thường xuyên lui tới bệnh viện. Charlie cũng tranh thủ vừa đi làm ở văn phòng vừa liên tục vào viện thăm con. Lần nào đến thăm ông cũng luôn ôm chặt con mình vào lòng, trong cảm giác bất lực của một người cha không thể làm gì để cứu được con.
Năm 1955, Teddy Munger qua đời. Nhiều người đã chứng kiến Charlie vừa đi dọc các con phố của Pasadena, vừa khóc. Ông khóc vì cuộc sống quá bất công khi cướp đi của ông quá nhiều thứ, cướp đi những người xung quanh ông.
Ở giai đoạn dường như tất cả mọi thứ đang chống lại ông – cuộc hôn nhân thất bại, tài chính đổ vỡ, mất đi đứa con trai 9 tuổi, nhưng không chấp nhận chịu thua số phận, Charlie vẫn nỗ lực cố gắng.
Chẳng bao lâu, ông tái hôn với Nancy Barry, người cũng từng ly dị. Ông đã vun đắp và mọi thứ bắt đầu tiến triển hơn. Điều đó không kéo dài quá lâu khi cha ông qua đời, Charlie phải trở về nhà ở Nebraska để hỗ trợ gia đình vượt qua giai đoạn khó khăn. Sau chuyến về quê, Munger quyết định nghỉ việc để mở công ty luật riêng mang tên Munger, Tolles & Olson LLP.
Nhưng rồi ông nhận ra rằng chỉ với công ty luật sẽ không thể giúp ông giàu có được. Vì vậy ông bắt đầu tìm kiếm những cơ hội khác để nâng cao thu nhập.
Màn “đá chéo sân” ngoạn mục từ luật sang tài chính nhờ cuộc gặp gỡ định mệnh: Biến bi kịch thành vinh quang
Trong khoảng thời gian làm việc tại quê nhà, Munger bắt đầu mở rộng xây dựng các mối quan hệ xung quanh. Khi đó, một người góp vốn vào quỹ Buffett do quý mến ông nên đã mời ông đến dùng bữa cùng Warren Buffett tại một câu lạc bộ dành riêng cho những người giàu có ở Omaha vào năm 1959.
Họ nhanh chóng làm quen và trở nên thân thiết với nhau. Trong những cuộc trò chuyện với Buffett, Munger đã thể hiện sự hứng thú của mình trong lĩnh vực đầu tư. Và chính Buffett là người thuyết phục Munger đổi nghề luật sư vì nghĩ rằng như vậy phí phạm tài năng.
Cuối cùng, sau nhiều tác động, vị tỷ phú lỗi lạc đã thành lập quỹ Wheeler, Munger & Co vào năm 1962, với trụ sở đặt tại một văn phòng giao dịch chứng khoán Thái Bình Dương. Các khoản đầu tư của ông không diễn ra như mong đợi và ông phải đối mặt với hai năm thua lỗ nặng.
Sau khi công ty lỗ lũy kế 32% vào năm 1973 và 31% vào năm 1974, Charlie buộc phải thu hồi vốn vào năm 1976.
Cũng trong năm đó, ở tuổi 52, tỷ phú 98 tuổi bị đục thủy tinh thể và phải phẫu thuật. Vào thời điểm đó, đục thủy tinh thể không phải là một bệnh khó chữa, với tỷ lệ phẫu thuật thành công lên đến 98%. Nhưng vận may không muốn tìm đến Munger, khi quyết định đẩy ông vào 2% còn lại. Ca phẫu thuật khiến ông bị mù hẳn một bên mắt và phải chịu những di chứng nặng nề tương tự như ung thư.
Đôi mắt mù đau nhói đến mức ông không thể đứng dậy được. Tuyệt vọng, Charlie yêu cầu bác sĩ cắt bỏ toàn bộ mắt của mình. Mặc dù việc để một ca phẫu thuật không quá phức tạp này thất bại là lỗi của bác sĩ thực hiện, nhưng Munger hoàn toàn không một lời trách móc mà chấp nhận đó như là lỗi lầm của mình.
Không để bệnh tật hạ gục, ông vẫn tiếp tục trở lại đầu tư. Lần này, khi bắt đầu, rút kinh nghiệm từ những thất bại trước, ông bình tĩnh, cẩn thận và chấp nhận rủi ro có tính toán trước. Trong suốt thời gian khó khăn, tình bạn của ông với Warren Buffet vẫn bền chặt. Charlie chăm chỉ học tập và tìm tòi dần dần ông được bổ nhiệm thành cố vấn đầu tư của huyền thoại Warren Buffet.
Năm 1978, ông vươn lên làm Phó chủ tịch của Berkshire Hathaway. Đôi bạn Charlie và Buffett đã cùng nhau xây dựng, phát triển và biến Berkshire Hathaway trở thành “gã khổng lồ” trên thị trường chứng khoán thời đó. Những thương vụ tiền tỷ, những cuộc đầu tư và giao dịch lớn do chính Charlie Munger và Warren Buffett dẫn dắt Berkshire Hathaway đến con đường thành công như ngày hôm nay.
Nhờ đó mà Charlie Munger trở thành “cánh tay phải” của Buffett. Bản thân Buffett cũng coi ông như một người bạn đời của mình.
Từ năm 1984 đến năm 2011, ông là Giám đốc điều hành và Chủ tịch của Tập đoàn Tài chính Wesco, hiện là công ty con thuộc sở hữu hoàn toàn của Berkshire Hathaway. Ngoài ra ông còn là phó chủ tịch của Berkshire Hathaway và là chủ tịch của Daily Journal Corporation, giám đốc của Costco Corporation với khối tài sản ròng lên đến 2.5 tỷ USD (theo Forbes-2023).
Những kinh nghiệm “đổi đời” của tỷ phú đại tài 99 tuổi chia sẻ lại không chỉ áp dụng được trong đầu tư mà còn hướng đến bất kỳ lĩnh vực nào trong cuộc sống, ai cũng có thể học hỏi để dễ dàng đạt được thành công mình mong muốn.
1. Không điều gì dự đoán được tương lai tốt hơn lịch sử
Theo Charlie Munger, có những câu trả lời trị giá hàng tỷ USD trong cuốn sách lịch sử 30 USD. Lịch sử luôn lặp lại, hoặc ít nhất các sự kiện trong tương lai có nét tương đồng với quá khứ. Đó là điều nhiều nhà tư tưởng vĩ đại nhất thế giới đã nhận thấy.
Vậy nên Munger không ngừng đọc về lịch sử và cố gắng xem cách áp dụng khái niệm trong quá khứ vào hiện tại để dự đoán tương lai, đặc biệt là trong các quyết định đầu tư. Đó cũng là cách học hỏi từ sai lầm của người khác để bản thân tránh đi vào “vết xe đổ”.
2. Ngồi và suy nghĩ mỗi ngày
“Cả hai chúng tôi (Charlie Munger và Warren Buffett) đều nhấn mạnh việc mỗi ngày chúng ta cần nên có thời gian để ngồi và suy nghĩ. Điều này rất không phổ biến trong kinh doanh của Mỹ nhưng chẳng sao cả, chúng tôi vẫn thích đọc và suy ngẫm”, Munger nói.
Hầu hết mọi người đều gặp vấn đề trong việc không thể ngồi yên lặng, thậm chí từng có nghiên cứu của ĐH Virginia (Mỹ) cho thấy nhiều người thà tự giật điện còn hơn dành thời gian suy nghĩ một mình. Bertrand Russell, nhà triết học người Anh và người đoạt giải Nobel Văn học, tuyên bố rằng một nửa vấn đề của nhân loại bắt nguồn từ việc con người không thể cảm thấy buồn chán.
Hai nhà đầu tư đại tài đều tự giải quyết được vấn đề này, họ dành thời gian mỗi ngày chỉ để ngồi và suy nghĩ. Điều này giúp họ có xu hướng kiên nhẫn và suy nghĩ thấu đáo hơn trước khi đưa ra bất cứ quyết định đầu tư nào. Munger khuyên bạn nên giảm tốc độ đưa ra quyết định, ngẫm nghĩ nhiều hơn để tìm thời điểm thích hợp, bởi 1 quyết định đúng thời điểm còn đáng giá hơn trăm quyết định khác.
3. Không phải lúc nào cũng cần là người giỏi nhất
“Không phải ai cũng có thể học mọi thứ. Cho dù bạn có cố gắng thế nào đi chăng nữa thì sẽ luôn có người đạt được nhiều thành tựu hơn. Nhưng vậy thì sao chứ, chúng ta đâu cần phải là người đứng đầu thế giới đâu?”, nhà đầu tư 99 tuổi chia sẻ.
Từ khi chưa có gì trong tay đến khi thành công, Munger đều là người khá khiêm tốn và thực tế. Ông biết mình không thể học mọi thứ trên thế giới, không thể giỏi tất cả mọi thứ và sẽ luôn có người thông minh, hiểu biết hơn. Hãy học cách chấp nhận bởi đó là cách thế giới hoạt động. Nhưng quan trọng nhất là thay vì so sánh bản thân với người khác, bạn cần phải nỗ lực để tập trung vào sự tiến bộ của bản thân mình.
4. Dành mỗi ngày để cố gắng trở nên khôn ngoan hơn 1 chút
Charlie Munger từng nói: “Hãy dành mỗi ngày để cố gắng khôn ngoan hơn so với khi bạn thức dậy. Ngày qua ngày, dần dần bạn sẽ nhận được những gì bạn xứng đáng được nhận từ cuộc đời”. Ông dành cả cuộc đời để đọc và tự học, liên hệ những gì mình học được cho công việc và cuộc sống.
Sự tò mò chính là lý do thúc đẩy một người trở nên khôn ngoan hơn một chút mỗi ngày. Tỷ phú 99 tuổi coi việc học giống như lãi suất kép, theo thời gian chắc chắn sẽ sinh lời cao hơn bất cứ khoản đầu tư nào khác.
Nhà đầu tư người Mỹ từng nói rằng có một phẩm chất ở Buffett mà ông đặc biệt đánh giá cao: Khả năng trở thành một “cỗ máy học tập” suốt đời. Chính nhờ khả năng phát triển bản thân của Buffett mà Berkshire Hathaway mới trở thành một trong những tập đoàn được đánh giá cao nhất thế giới khi sở hữu thành tích đầu tư dài hạn tốt nhất trong lịch sử.
Munger khẳng định: “Nếu không học tập suốt đời, bạn sẽ không thành công. Bạn sẽ không tiến xa được trong cuộc sống nếu chỉ dựa vào những gì bạn đã biết”.
5. Vận dụng được tri thức của người khác
Là một người ham đọc sách, nhà đầu tư đại tài tin vào việc nắm vững những điều tốt nhất người khác phát hiện ra là cách nhanh nhất để thành công theo cách của mình. Trong vô số vấn đề và giải pháp trong sách, bạn luôn tìm ra được ít nhất một cách giải quyết vấn đề cụ thể của bản thân.
Munger sử dụng cái mà ông gọi là tư duy đa ngành với các “mô hình tinh thần”. Về cơ bản có nghĩa là không ngừng học hỏi những quan điểm mới về thế giới và sau đó áp dụng chúng vào thực tế.
Trong 1 bài phát biểu, Munger lập luận rằng bạn không thể đưa ra quyết định thông minh chỉ với những sự kiện riêng lẻ. Kiến thức bạn thu thập được từ việc “học tất cả các ý tưởng lớn và tất cả các nguyên tắc lớn” sẽ giúp bạn giải quyết các vấn đề từ các góc độ khác nhau.
Steve Jobs là một bậc thầy trong kiểu suy nghĩ này. Ông lấy cảm hứng từ một chiếc máy nướng bánh mì và sử dụng nó để thiết kế máy tính của mình.
Những câu nói đáng suy ngẫm
“Một người phải có cá tính thì mới có thể ngồi trên một đống tiền và không làm gì. Tôi không tiến lên đỉnh cao bằng cách theo đuổi những cơ hội tầm thường”.
Berkshire Hathaway kết thúc quý III năm nay với lượng tiền mặt kỷ lục hơn 157 tỷ USD. Lý do khối tiền mặt tăng cao đến vậy là cả Munger lẫn Buffett đều sẵn lòng chờ đợi cho đến khi cơ hội đáng chú ý xuất hiện.
Nhiều người sẽ không thể chịu đựng được khi để nhiều tiền đến vậy ngoài thị trường trong lúc chờ cơ hội, nhưng Munger coi đây là lợi thế lớn của Berkshire so với những nhà đầu tư khác.
“Bạn không cần trở nên xuất sắc mà chỉ cần khôn ngoan hơn những người khác một chút trong khoảng thời gian rất, rất dài”.
Munger không cố gắng làm điều không tưởng. Ông không mua cổ phiếu rẻ nhất hay doanh nghiệp tăng trưởng nhanh nhất với hy vọng sẽ tạo ra thành công vượt bậc. Ông hoàn toàn hài lòng với việc trở thành một nhà đầu tư trên trung bình trong thời gian dài.
Tại công ty hợp danh của Munger và tại Berkshire, tỷ suất lợi nhuận trung bình hàng năm của các nhà đầu tư vào khoảng 20% – cao hơn thị trường, nhưng không giúp họ nhân đôi hay nhân ba số vốn.
Theo Munger thì đó là tất cả những gì nhà đầu tư cần làm, miễn là họ có thể duy trì thành tích cao hơn mặt bằng chung trong dài hạn. Con số 20% trong một năm nghe không quá ấn tượng, nhưng hãy lưu ý rằng khoản đầu tư 1.000 USD vào Berkshire trong năm 1964 sẽ đáng giá 38 triệu USD ngày hôm nay.
“Chúng tôi chia các cơ hội đầu tư thành ba nhóm: có, không và quá khó hiểu”.
Munger không phải người hâm mộ chiến lược đầu tư đa dạng hóa, một phần là bởi ông không bao giờ để tiền vào những doanh nghiệp ông không hiểu. Munger và Bufffett đã bỏ lỡ rất nhiều khoản đầu tư tuyệt vời trong 60 năm qua vì nguyên tắc này, nhưng họ cũng tránh được nhiều khoản lỗ.
“Lợi nhuận lớn không nằm ở việc mua hay bán mà đến từ sự chờ đợi”.
Một trong những bài học quan trọng nhất của Munger là 99% công việc của một nhà đầu tư vĩ đại là không làm gì. Mục tiêu của Munger là đặt tiền vào những công ty vĩ đại và để nó nằm yên miễn là những doanh nghiệp đó vẫn vĩ đại – ngay cả khi điều đó có nghĩa là ông không thực hiện bất kỳ động thái nào khác đối với danh mục.
“Nhiều người chỉ số IQ cao là những nhà đầu tư tệ hại vì họ có tính khí thất thường”.
Những người thông minh cũng thường xuyên để mất tiền trên thị trường chứng khoán bởi họ không kiểm soát tốt cảm xúc của bản thân. Ai cũng biết rằng mục tiêu quan trọng của việc đầu tư là mua thấp và bán cao, nhưng trên thực tế rất nhiều người làm điều ngược lại. Khi cổ phiếu tăng đến mức không bền vững và tâm lý phấn khích bùng nổ thì họ đổ tiền vào. Còn khi thị trường lao dốc, họ hoảng sợ và bán tháo.
“Cả hai chúng tôi dành rất nhiều thời gian mỗi ngày chỉ để ngồi và suy nghĩ. Đó là điều rất khác thường trong giới kinh doanh Mỹ”.
Các nhà đầu tư thường rất ngạc nhiên khi biết rằng Munger và Buffett dành phần lớn thời gian trong ngày làm việc để ngồi trong văn phòng và đọc, chứ không phải họp hành, kiểm tra giá cổ phiếu, phân tích báo cáo tài chính hoặc những việc mà các nhà quản lý đầu tư khác thường làm. Munger tin rằng tích lũy kiến thức là cách tốt nhất để đạt được lợi thế cạnh tranh trong đầu tư và cuộc sống.
“Khi tôi còn học ở Trường Luật Harvard, chúng ta hiếm khi giao dịch một triệu cổ phiếu mỗi ngày còn bây giờ chúng ta giao dịch hàng tỷ cổ phiếu. Chúng ta không cần một thị trường chứng khoán có tính thanh khoản cao như vậy”.
Munger có cái nhìn tiêu cực đối sự bùng nổ của việc mua bán cổ phiếu quá thường xuyên, đặc biệt là đối với các ứng dụng miễn phí giao dịch như Robinhood. Ông thấy rằng điều này đánh vào bản năng cờ bạc của công chúng và trái ngược với cách đầu tư đúng đắn: dài hạn, mua và nắm giữ.
Tổng hợp